Θετικά αξιολόγησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το αναθεωρημένο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που υπέβαλε η Ελλάδα και το οποίο περιλαμβάνει νέο κεφάλαιο για το REPowerEU με πρόσθετες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που σχετίζονται με την ενέργεια.
Το ύψος του ελληνικού σχεδίου ανάκαμψης ανέρχεται πλέον σε 35,95 δισ. ευρώ, με 18,22 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF) και 17,73 δισ. ευρώ σε δάνεια του RRF. Το σχέδιο καλύπτει 76 μεταρρυθμίσεις και 103 επενδύσεις.
To κεφάλαιο για το REPowerEU αποτελείται από επτά νέες μεταρρυθμίσεις και τέσσερις επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένης της κλιμάκωσης μιας υφιστάμενης επένδυσης. Τα μέτρα αυτά θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να υλοποιήσει τον στόχο του RepowerEU να καταστεί η Ευρώπη ανεξάρτητη από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πολύ πριν από το 2030. Τα μέτρα επικεντρώνονται στη διευκόλυνση της ανάπτυξης περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων του υδρογόνου και της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, και στη διευκόλυνση της ταχείας ενσωμάτωσης της ανανεώσιμης ενέργειας στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας.
Επιπλέον, η Ελλάδα πρότεινε διάφορες αλλαγές στο αρχικό της σχέδιο. Ειδικότερα, το τροποποιημένο σχέδιο περιλαμβάνει τέσσερις νέες ή ενισχυμένες μεταρρυθμίσεις στους τομείς της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το τροποποιημένο σχέδιο περιλαμβάνει επίσης τέσσερις νέες επενδύσεις, τρεις εκ των οποίων υποστηρίζονται από την ανάγκη συνεκτίμησης των ζημιών που προκλήθηκαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες που έπληξαν την Ελλάδα τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 2023.
Ειδικότερα, η Ελλάδα αποφάσισε να ανακατανείμει κονδύλια για τη χρηματοδότηση δύο επενδύσεων στην αντιπλημμυρική προστασία και την καταπολέμηση της διάβρωσης στις περιοχές του Έβρου και της Ροδόπης που επλήγησαν από δασικές πυρκαγιές. Μια άλλη επένδυση αποσκοπεί στην αποκατάσταση των σιδηροδρομικών και οδικών δικτύων που υπέστησαν ζημιές κατά τις καταστροφικές πλημμύρες στην περιοχή της Θεσσαλίας τον περασμένο Σεπτέμβριο. Το αναθεωρημένο σχέδιο περιλαμβάνει επίσης επένδυση στην αντισεισμική πρόληψη για την αύξηση της ανθεκτικότητας των υποδομών σε φυσικές καταστροφές. Τα μέτρα αυτά προορίζονται να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και να συμπληρώσουν τα μέτρα πολιτικής προστασίας που περιλαμβάνονταν ήδη στο αρχικό σχέδιο.
Οι αλλαγές που προτείνει η Ελλάδα στο αρχικό σχέδιο βασίζονται στην ανάγκη συνεκτίμησης:
- της προς τα κάτω αναθεώρησης της μέγιστης κατανομής επιχορηγήσεων στο πλαίσιο του RRF στην Ελλάδα, από 17,77 δισ. ευρώ σε 17,43 δισ. ευρώ. Η εν λόγω προς τα κάτω αναθεώρηση είναι αποτέλεσμα της επικαιροποίησης του Ιουνίου του 2022 όσον αφορά την κατανομή των επιχορηγήσεων του RRF και αντικατοπτρίζει το καλύτερο του αναμενομένου οικονομικό αποτέλεσμα της Ελλάδας το 2020 και το 2021·
- των αντικειμενικών περιστάσεων που εμποδίζουν την εκπλήρωση ορισμένων μέτρων όπως είχαν αρχικά προβλεφθεί, συμπεριλαμβανομένου του υψηλού πληθωρισμού που επηρεάζει ιδίως τον κατασκευαστικό τομέα·
- του αιτήματος απορρόφησης 5 δισ. ευρώ από διαθέσιμα δάνεια του RRF και ενσωμάτωσης 768 εκατ. ευρώ σε πρόσθετες επιχορηγήσεις του RRF στο πλαίσιο του REPowerEU.
Προκειμένου να χρηματοδοτήσει την αυξημένη φιλοδοξία του σχεδίου της, η Ελλάδα ζήτησε να μεταφερθεί στο σχέδιο το μερίδιό της από το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit (BAR), ύψους 25,6 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τον κανονισμό REPowerEU. Τα κονδύλια αυτά, καθώς και οι επιχορηγήσεις στο πλαίσιο του ΜΑΑ και του REPowerEU για την Ελλάδα (ύψους 17,43 δισ. ευρώ και 768 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα) και το αίτημά της για τη λήψη νέων δανείων (ύψους 5 δισ. ευρώ), επιπλέον των δανείων που περιλαμβάνονταν στο αρχικό σχέδιο (ύψους 12,73 δισ. ευρώ), διαμορφώνουν το συνολικό ύψος του τροποποιημένου σχεδίου στα 35,95 δισ. ευρώ.
Το τροποποιημένο σχέδιο διατηρεί πολύ ισχυρή εστίαση στην πράσινη μετάβαση, αφού κατανέμει το 38,1 % των διαθέσιμων κονδυλίων (ποσοστό αυξημένο σε σχέση με το 37,5 % του αρχικού σχεδίου) σε μέτρα στήριξης των κλιματικών στόχων. ΄Οσον αφορά τα πρόσθετα δάνεια που ζήτησε η Ελλάδα, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεσμεύονται να επενδύσουν τουλάχιστον το 38,5 % των κονδυλίων για τη στήριξη της κλιματικής μετάβασης.
Παράλληλα, το τροποποιημένο σχέδιο εξακολουθεί να συμβάλλει σημαντικά στην ψηφιακή μετάβαση στους τομείς της συνδεσιμότητας, των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών, του ανθρώπινου κεφαλαίου και των ψηφιακών δεξιοτήτων, της ψηφιοποίησης των επιχειρήσεων και της υιοθέτησης προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών. Ενώ το μερίδιο των ψηφιακών δαπανών του τροποποιημένου σχεδίου μειώθηκε σε σχετικούς όρους (από 23,3 % σε 22,1 %), η συμβολή στην ψηφιακή μετάβαση σε απόλυτους όρους αυξάνεται σε σύγκριση με το αρχικό σχέδιο που εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2021.
Ειδικότερα, μέρος των πρόσθετων δανείων που ζητούνται από την Ελλάδα αναμένεται να χρησιμοποιηθεί για ψηφιακές επενδύσεις σε ευρυζωνικά δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας, ψηφιοποίηση ΜΜΕ και μεγάλων επιχειρήσεων, ανάπτυξη και εγκατάσταση τεχνολογιών κυβερνοασφάλειας, προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών και άλλων τύπων υποδομών τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ), υπό το πρίσμα της δέσμευσης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να επενδύσουν τουλάχιστον το 20,8 % των κονδυλίων σε τέτοιες παρεμβάσεις.
Η κοινωνική διάσταση του τροποποιημένου σχεδίου παραμένει φιλόδοξη, με μια εμβληματική μεταρρύθμιση του συστήματος πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, η οποία αναμένεται να αυξήσει την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, να μειώσει τις ανισότητες και να προωθήσει την πρόληψη των ασθενειών.
Οι πρόσθετες επενδύσεις σε υποδομές πυροπροστασίας, αντιπλημμυρικής προστασίας και καταπολέμησης της διάβρωσης που συμπληρώνουν τα μέτρα πολιτικής προστασίας στο αρχικό σχέδιο, καθώς και τα νέα προγράμματα αναβάθμισης των δεξιοτήτων για την ένταξη των προσφύγων στην αγορά εργασίας αναμένεται επίσης να έχουν θετικό κοινωνικό αντίκτυπο.
Επιπλέον, μέσω των προγραμματισμένων επενδύσεων σε ενεργειακές ανακαινίσεις οικιστικών κτιρίων και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που παράγονται από ενεργειακές κοινότητες, αναμένεται να ωφεληθούν πάνω από 60 000 ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά, ενώ μέσω της επέκτασης των ικανοτήτων αποθήκευσης ενέργειας και της προκαταρκτικής επιθεώρησης της σεισμικής αντοχής των κτιρίων του δημόσιου τομέα, το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας συμβάλλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών προκλήσεων της χώρας και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Ελλάδας.
Το Συμβούλιο διαθέτει πλέον, κατά γενικό κανόνα, τέσσερις εβδομάδες για να εγκρίνει την αξιολόγηση της Επιτροπής. Η έγκριση του Συμβουλίου θα επιτρέψει στην Ελλάδα να λάβει προχρηματοδότηση ύψους 158,7 εκατ. ευρώ από τα κονδύλια του REPowerEU.
Σημειώνεται, τέλος, ότι η Ελλάδα έχει λάβει μέχρι στιγμής 11,2 δισ. ευρώ από κονδύλια του ΜΑΑ: προχρηματοδότηση ύψους 4 δισ. ευρώ και εκταμίευση των πρώτων δύο πληρωμών ύψους 7,2 δισ. ευρώ.
